Prof. Dr. İbrahim ORTAS, Cukurova Universitesi, iortas@mail.cu.edu.tr

YOK Universitelilik Bilincini Ortadan Kaldirdi Evet bugun YOK'un kurulus yildonumu. Tamamen tek elden yurutulen ve yukaridan asagiya hiyerarsik yapilanma ile universiteler isleyemez duruma gelmistir. Universitelerimiz ve egitim sistemimiz isleyemez duruma gelmekle kalmamis bir butun olarak ulkemiz bilimsel sayginligini esdeger ulkelere gore gelistirememistir. Bugun ulkemizin sosyal yasami, bilimi ve universiteleri toptan bir cikmazin icindeyse bunun en onemli nedeni de YOK yasasi ile birlikte gelen universite anlayisidir.

YOK' ile Birlikte Ulkemizde Bilimsel Kalite Geriledi YOK'un kurulmasi ile birlikte aradan gecen 25 yillik sure icinde belki ulkemiz universitelerinde niceliksel gelismeler olmustur, ancak unutmayalim bizden geride olan ulkeler bizden birkac kat ilerlediler. Ancak ulkemiz icin en ciddi sorun universite ve bilim kalitemiz her gecen gun dusmustur.
Yine YOK strateji raporundan ogrendigimize gore universitelerimizin ve YOK kurumunun ve diger orta ogretim kurumlarina iliskin istatistiki bilgiler, basta Milli Egitim olmak uzere ulkemiz egitiminin ve biliminin rontgeninin hic parlak olmadigi ve ulkemizi ileriye tasimaktan da uzak oldugu gorulmektedir.

Muasir Medeniyet Seviyesini Yakalayamadik Maalesef ulkemize yazik olmustur. Ulkemiz insani gelismislik duzeyi yonunden 96 sirada, yoksulluk ve suiistimal de 70 sirada. Halen nufusun %10'un uzerinde okuma yazma bilmiyor, ortalama okuma yazma orani ise 3.5 yil. Maalesef ulkemiz Mustafa Kemalin hedefledigi muasir medeniyetler seviyesine 90 yil sonra halen ulasamamistir. Bu sorumluluk bizi yonetenlere aittir. YOK'un ve Universitelerin birazda ulkenin bu gerceklerini dikkate alarak, toplumu aydinlatarak yurttaslardan devletten taleplerde bulunmasini saglamalari beklenilmektedir..

Universite Ogrencisini Cagi Yakalayacak Duzeyde Egitemedik Universiteye gelen ogrenci yalnizca ders almakta ancak egitim aldigi maalesef soylenemez. Maalesef yine YOK'un raporuna gore OSS'yi basarmis olsa da ogrencilerin cogunun duzeyi universite ogrenimine uygun degil.
Devaminda da biz universiteler gelen ogrenciye pek de bir sey katmadan mezun ederek gondermekteyiz. Mezunlarimiz dogru duzgun yabanci dil bilmiyor, dilekce yazamiyor ve kendisini ifade etmekte yetersiz kalmaktadir.
Biricik amaci bilgi uretmek ve bilgiyi yaymak olan universiteler bilinen bilgiyi ogretmekten oteye gecememektedirler. Cahit Arf'in ifadesi ile neredeyse "ileri lise" konumundan oteye gecememdik.

Bilimsel Uretkenlik Yonunden Universitelerimiz Verimsiz Butun birimlerde bilim ortamina yakismayan, ilgisizlik, kadrosuzluk, verimsizlik ve dogal olarak yildan yila gelisen yilginlik universiteleri calisamaz konuma getirmistir. Hepimiz yoksulluk sinirindaki maasla, ek ders, ikili ogretim, disarida doner sermaye uzerinden veya piyasada is arar duruma getirildik. Butun enerjisini para kazanan ise ayirtan ogretim uyeleri olarak bilim yapamaz konuma getirildik. Dunyada bilimsel calismalar ve arastirmalar haril haril islerken, ogretim uyeleri 30 saate kadar derse girmeye zorlanmaktadir. Bu kosullarda nasil bilim yapilacak anlamakta zorlaniyorum.
YOK yasasi ile birlikte ulkemizin bilimsel bilim adami yetistirme sistemi bir turlu bir mekanizmaya ve kriterlere baglanamamis. Yaratilan bilim insani profili ise bilimsel uretkenlik yonunden son derece dusuk duzeyde kalmistir.

Universitelerin Sorunu Yonetim Sorunudur Turk Yuksekogretimin basta universiteler olmak uzere en ciddi sorunu yonetim sorunudur. Adeta bir yerel yonetici belirleme yapilanmamsina donusen ust yonetim belirleme sistemi universitelerde huzursuzlugu gelistirmistir. Belirlenen adaylar once YOK kurlunda sonrada Cumhurbaskanin ilkeleri belirlenmemis taktirine birakilmistir.
Universite ust yonetimlerinin iktidara gelmek icin verdikleri paylasimci, liyakate dayali atama ve terfi vaatleri, universiteleri demokratiklesme anlayisi ne yazik ki iktidara gelindikten sonra unutulmaktadir. Neredeyse butun alt kademeden ust kademeye kadar ulkemizin butun universite yoneticilerine karsi benzer elestiriler gelmektedir.
Olcutleri belirlenmis, liyakate dayali kendi ic dinamikleri icinde ozerk ve ozgur universite anlayisina dayali bir yonetici belirleme sistemine acil ihtiyac bulunmaktadir.

Bilim ve Egitim Birinci Oncelik Olmalidir Mutlak basta orta ogretim olmak uzere universite egitim ve bilimi ulusal bir butunluk icinde ele alinmalidir. Ulkenin gelecegine yonelik temel arastirma stratejileri gelistirmeli. Turkiye'nin GSMH icindeki en yuksek payi egitim ve bilime ayrilmali ve konu Milli Guvenligin birici maddesi olmalidir.
Bunu yapamadigimiz zaman surekli kendi icimizde cozum uretemeyen, terore alet edilen, disaridan surekli bilgi alan bir ulke olmaktan kurtulamamayiz.
Cagimizin biricik tecrubesi egitim duzeyi dusuk, bilgi uretemeyen hic bir toplumun cagi yakalamasi mumkun degil ve ligden dusmektedir. Tarihin her doneminde bilime onem veren ve onun geregini yerine getirenler ile getirmeyenlerin hikayeleri vardir. Sanirim ulus olarak bu konuyu en cok konusanlar bizleriz. Ne yazik ki bir arpa boyu yol alamadik, gunden gune de geriye gidiyoruz.

Yeni Bir Yuksekogretim Yasasi Sart
Ulkemizin aydin gelecegi icin mutlaka yeni bir yuksek ogretim yasasina ihtiyac bulunmaktadir. Universitelerimizin mutlaka bu talebi en yuksek sekilde ifade etmeleri gerekir. Bugunku anlayisla ulkemizin bilimsel, ekonomik ve sosyal alanda atilim yapmasi beklenilmemelidir. Ancak atilim yapmak ve cagin gerisine dusmememiz gerekir. Bunun sorumlulugu basta universite yoneticilerine dusmektedir. Gunden gune eriyen universitelerin sorumlulugu, basta kurumlarin basina buyuk umutlar ile gelip statukoya siginan, kurumalara dinamizm katamayan yoneticiler aittir. Ayrica bilinci ve suuru olan, olaylari ve gelismelileri gorup bana ne diyebilenlere aittir. Kisaca bu ulkede sorumlulugu olan ve konuya duyarsiz kalan hepimize aittir.
Sorun siyaset usutu bir yaklasimla ele alinmalidir.
Ulkemizin dinamik insan gucune yeni dinamik ve cagdas bir yuksekogretim modeli yakisir. Ulkemizin bunu hakkettigini dusunuyorum.