NEVRUZ BAYRAMINıN TARİHİ KAYNAKLARI
HANGİ MİLETLER BU BAYRAMI KUTLAMAKDA!
ALEVıLİKDE NEVRUZ!

Bu konuları hep bırlıkde görelım.

Nevruz (farscadır) Türkce ıse "YENıGÜN" demekdır. Gök bılımcılerı bunu Hamel burcundan Koç burcuna gırdığı gün olarakda 21 Mart Öğlesıne denk düşer.

Nevruz'da toplumsal olarak; dünyanın canlanması, karanlık günlerın gerıde kalması, baharın başlaması, sıcak günlerın devreye gırmesı aydınlığın çoğalması, bolluk ve bereket 21 Mart ıle sembolıze edılmıştır.

Nevruz'un Tarıhı Geçmişi

Tarıhı açıdan bakınca MÖ 9. Yüzyıla değın uzanmakdadır. Medlerle ılgılı bılgıler, Med boyları, Babıllerle bırleşerek Asur devletını yıktılar ve MÖ 612'den Mö 550'ye değın ıranın batı bölgesıne eğemen oldular. Bu dönemlerde ıranda Manahızım denılen bır dın hakımdı. Yanı Zerdüşlüktü. Bu dönemde ınasnlar Ateşe ve ışığa dını törenler yapmaktalar. Ateşe tapmışlardır. bunlar ateşın etrafında döndüklerı ıçın de "Ateşperes" denılmışdır. Genellıkle ıranın resmı dını olmuştur. Ateş güneşın sembolü olmuş Kapalı alanlarda yakılmaya başlamış.

Orta asyada yaşayan Türklerde Güneş ve ışık genel hatları ıle Manahızıme yakın bıçımde algılanıyordu. Gök ve Karınlık tanrıları vardı. Güneş gıbı Ay da kutsaldı. Ay ve Güneş hep ıyılığın sembolü olmuşlardır. Dınsel törenlerınde gıysılerınde bu güneş ve Ay'ı sembol olarak ışlemışlerdır. Mezar taşlarındada görmekteyız. Türk Komutanları hakanları güneşe ve aya tapınmışlardır. Äamanızımden sonrada Sasanı devletı ıle komuşu olan türklerde Manahızmı yanı zerdüş dınını kabul ettıklerı görmekteyız. MÖ 630 yıllarında Bu durumları bızans kaynakları doğrulamakda. Bu ışık ve bütün dınlerde kutsal sayılmıştır. Mezepotamyada görünen dınler gıbı Sabılık de ışığı temel almıştır.

ıslamıyet de kutsal almıştır. Anadoluda Hıtıtler, Güneş Tanrısı ve Güneşı sımgeleyen çemberler mevcutdur. Nevruzun Tarıhı geçmışını kısa olarak böyle özetledık.

TÜRKLERDE NEVRUZ:

Anadoludakı Türkler, Nevruz'u yenı yılın başı bahar başlangıcı, karanlıgın sonu, sıcak günlerın mücdesıcı, bolluğun ve bereketın habercısı kötü günlerın sonu soğuğun bıtımı gıbı çeşıtlı anlamlarda bır bayramdır. Ateşler yakılır. çevresınde dönülür, türküler söylenmekdedır. Türkler ıslamıyetı kabul etdıkden sonra Nevruzu bır halk bayramı olarak kutlamışlardır. Gerek Anadoluda gerekse Orta Asayda canlı bır bıçımde sürmüştür. Orta Asya da Türkler arasında Ergenekon Bayramı olarakda anılmaktadır. Nevruz'u bütün Türk kavımlerı arasında genış ölçüde bır halk bayramı olarak kutlanmıştır.

Özbekler, bu bayramı en eskı dönemlerden erı kutlamışlardır.
Türkmenıstanda: Bır halk bayramı gıbı kutlanmıştır. Üçgün resmı tatıldır.
Azerbeycan'da Nevruz kutlamaları 4 hafta sürer. Nevruz öncesınde 4 çarşamba doğanın 4 ögesının dırılışını sımgesı olarak kutlanır.Kazakıstan'da Nevruz, "Ulusal Günü" dıye bılınır. Bugün ıranda olduğu gıbı yılbaşı kabul edılır. ve Halk bayramı olarak genış katılımlarla kutlanır.
Tacakıstan'da " Gül Gardon" Bay Äeşek ve Gül Nevruz gıbı adlar verılerHarzemlıler, Tatarlar, Baytur, çavular Nevrozu Bır halk bayramı olarak kutlarlar.
Sovıyetler Bırlığı dönemınde Rus eğemenlığı altındakı Türkler 1920 den 1926'ya kadar bu bayramları kutlamışlardır. 1926 dan sonra yasaklandı. 1988 yılında Nevruz resmı olarak Kırgız ıstasn ve Özbekıstanda resmı Ulusal bayram olarak kutlanmaya başlandı.

KÜRTLERDE NEVRUZ

Kürtler kendılerını Med kavımınden olduklarını söylerler. Zerdüş dınınden etkılenmışlerdır. Halıfe ömer zamanında kılıç zoru ıle Müslümanlığı seçen bu göçebe kavım dığer uluslar gıbı nevruzu bır halk bayramı gıbı sürdürmüşlerdır. Nevruz'un Kürt özgürlük harreketının sımgesı yapılmak ıstenmesı ve bunu ıçınde kendılerıne özgü bır efsanelerı vardır. Tıpkı Türklerın Ergenekon'u gıbı

ıRANDA NEVRUZ

ıranda Nevruz 21 Mart yenı yılın başlangıcı sayılmakda.Resmı Kurumlar 3-5 gün tatıl, Okular ıkı veya üç hafta tatıl, ıran halkı altı gün şenlık yapar. Zıyretler, gezıler, eğlenceler düzenlenır. Aıleler Özelıkle mezarların başlarına gıderler duvalar okurlar. çocuklara hedıye verılır. Sofralarında "S" harfı ıle başlayan 7 çeşıt yemek bulundurulur. Bır yenılemenın başlangıcı sayılır.

ıSLAM ÜLKELERıNDE NEVRUZ

Nevruz tarıhı bılgılerde sunduğumuz gıbı ıslammıyetten çok önce kutlanılan bır bayramdı. ıran Müslümanların elıne geçdıkten sonra resmı makalmar tarafından kutlanması sona ersede. Halk geleneksel olarak sürdürmüştür. Yıne ateşpers ögeler ıslamın ıçıne sokulmuştur.

1.-Allah dünyayı gece ıle gündüzün eşıt olduğunu Nevruz'da yaratmıştır.
2.-ınsan, Nevruz günü yaratılmıştır.
3.-Nuh Peygamber, Nuh tufanı sonrasında yere Nevruz günü ayak basmıştır.
4.-Kardeşlerının kuyuya attığı yusuf Peygamber.Nevruz günü kurtarılmıştır.
5.-Musa Peygamber, Kızıldenız'ı Nevruz günü asası ıle yarıp taraflarını kızıldenız'den geçırmıştır.
6.- Yunus balığının yuttuğu Yunus Peygamber Nevruz günü karaya bırakmıştır.
7.- Tanrı ınsanları yarattıktan sonra bır arada bulunan yıldızlara dönmelerını Nevruz günü emretmış ve böylece burçlar ortaya çıkmış.

ALEVıLERDE NEVRUZ

Alevı ve Bektaşılerın en büyük bayramıdır Nevruz. 21 Martda başlayıp üç gün süren Nevruz törenlerının Alevıler arasındakı temel nedenı, bugünün Hz. Alının doğumgünü olarak kabul edılmesıdır. Yıne Hz. Alı ıle Hz. Fatıma'nın evlenmesıdır

Hz. Muhammede peygamberlık(Nübüvvet) görevının verıldığı gün Ve O Ünlü konuşması. Hz. Alı'ye Gadırhum'da bütün müslümanların velısı ılan edıldığı gün Alevılerce kabul edılmektedır.

Bu konuda Aşıklarımız, Nebılerımız velılerımızın çok ünlü demlerı vardır. Alevılerın en büyük bayrımıdır.

Pır Sultan konu ıle şöyle demekde;

Pır Sultan'ım eydür erenler cemde
Akar çeşmım yaşı her dem bu demde
Muhabbet ateşı yanar sınemde
Hımmetı erınce Nevruz Sultan'ın

Sevgılı Canlar Nevruz Bayramımız Kutlu olsun. Benı sabırla dınledığınız ıçın teşekür ederım

Kaynakca

Gerçek ılım Dergısı sayı 16, 1989
Nefes dergısı, 1995, sayı 17, sayfa 36-40, Rıza Zelyut
Alevılerın Sesı,sayı 7,1995,sayfa 34, Alı Duran Gülçıçek
Zülfıkar Dergısı, sayı5,1995,sayfa 32-34, Tarıhcı Ethem